Kupujemy drewno opałowe - na co zwrócić uwagę?

Drewno zalicza się do odnawialnych źródeł energii. Do XIX wieku było najpopularniejszym paliwem na świecie; wyparte zostało podczas rewolucji przemysłowej przez węgiel kamienny, brunatny i olej opałowy (oraz inne pochodne ropy naftowej) o większej wartości opałowej. Ten surowiec drzewny może być pozyskiwany z lasów, jako drewno grube, a także drobne odpady drzewne o ograniczonych możliwościach wykorzystania w przemyśle, a także drewno opałowe pozyskiwane na plantacjach drzew szybko rosnących (tzw. plantacje energetyczne).

Drewno jest popularnym paliwem odnawialnym. Podczas spalania emituje do środowiska o wiele mniej uciążliwych związków niż węgiel kamienny. Popiół stanowi zaledwie 3% masy drewna, a w dodatku nie jest kłopotliwy w utylizacji. Do ogrzewania domu stosuje się drewno opałowe (pochodzące ze ścinek odpady drzewne – pocięte na kawałki pnie, gałęzie i korzenie), korę i liście rozdrobnione w zgniataczu. Jeśli dom ma być ogrzewany drewnem, trzeba zadbać o zapas opału.

Im bardziej drewno opałowe jest wysuszone, tym staje się twardsze i jest w stanie oddać więcej ciepła. Staje się wówczas bardziej kaloryczne. Warto zwrócić uwagę na to, że drewno suche pali się mniejszym płomieniem aniżeli mokre i trwa dłużej. Kora obniża wartość opałową. Dlatego lepiej, gdy drewno opałowe nie posiada jej zbyt wiele.

Drewno opałowe - ważne parametry.

Istotnym parametrem drewna opałowego jest jego także jego wilgotność. Największą wilgotność ma świeżo ścięte drewno. W takim przypadku duża część energii, ok. 30%–40%, która powstaje w wyniku spalania zostaje utracona na odparowanie wody. W przypadku wilgotnego drewna powstaje także dużo sadzy. Zalecana wilgotność drewna opałowego to 20%. Osiąga się ją przez schnięcie pod dachem w ciągu 2 lat. Inne ważne parametry to gęstość, łupliwość, stopień wysuszenia i szybkość przesychania. Drewno na opał nie może być świeże – powinno być sezonowane przez półtora roku, a jeszcze lepiej – dwa lata. Wilgotne źle się pali i mocno dymi. Wpływa także negatywnie na ekonomikę palenia – zużywa się go o wiele więcej niż drewna wysuszonego, gdyż część energii wytwarzanej podczas jego spalania jest wykorzystywana do procesu odparowywania wody. Warto więc zadbać o odpowiednie składowanie drewna i uchronić je przed wilgocią. Wartość opałowa drewna jest mniejsza niż węgla. Do ogrzewania domu potrzeba go kilka metrów sześciennych na jeden sezon grzewczy. Wkład kominkowy z systemem dystrybucji gorącego powietrza (DGP) w domu o powierzchni około 100 m², zasilany drewnem i pracujący przez cały sezon grzewczy zużyje około 15 m³ drewna.

Przy sprzedaży drewna opałowego stosowane są miary objętości zamiast masy. Jednostką jest metr przestrzenny (mp). To jednostka objętości to ilość drewna, która zajmuje 1 m³ w przestrzeni magazynowej. Drewno opałowe można zakupić w postaci szczap o długości ok. 30 cm lub okrąglaków, których niezbędne jest pocięcie i porąbanie. W związku z tym, że drewno nie zajmuje całej przestrzeni, można przyjąć, że 1 metr przestrzenny drewna opałowego to średnio 0,7 m³ o masie 400–500 kilogramów. Drewno opałowe w postaci szczap można nabyć luzem lub w workach do 20 kg. Należy zwrócić uwagę na to, że wartość opałowa, a co za tym idzie koszt ogrzewania, 1 mp drewna w postaci okrąglaków jest około dwukrotnie wyższa niż tego samego drewna w postaci gałęzi lub szczap.

Drewno kominkowe - gatunki iglaste czy liściaste?

Kominek to taki element domu, który nie tylko ogrzewa jego przestrzeń, ale także nadaje wnętrzu świetny, romantyczny, przytulny klimat, zwłaszcza zimą, gdy na dworze panuje mróz, a my możemy przy jego cieple delektować się gorącą herbatą. Oprócz samej konstrukcji kominka bardzo ważną rzeczą jest jego eksploatacja, czyli to, jakiego drewna kominkowego użyjemy do palenia w nim. Zastanówmy się zatem, na co zwrócić uwagę, kupując drewno kominkowe.

Do palenia w kominkach nie poleca się drewna drzew iglastych. Ma dużo żywicy, która w trakcie spalania strzela, zanieczyszczając otoczenie trudnymi do usunięcia plamami. Poza tym tworzy się dużo dymu i sadzy osiadającej na ściankach kominka oraz w przewodzie kominowym.

Tych wad nie ma drewno drzew liściastych, które polecane jest jako drewno na opał. Zawiera ono mało żywicy, pali się równo i z reguły nie tworzy dużej ilości dymu, więc kominek długo pozostaje czysty. Szczególnie wartościowe jest drewno twarde (grab, dąb, buk), ponieważ w trakcie spalania daje najwięcej ciepła. Gorsze jest drewno miękkie (lipa, topola). Jest ono lżejsze, a przez to mniej kaloryczne; na przykład 1 m³ suchego drewna topolowego waży tyle, co 0,54 m³ grabiny, potrzeba go więc blisko dwa razy więcej, by uzyskać tyle samo ciepła. Jeśli kupimy twarde, wysokokaloryczne drewno, rzadziej będziemy musieli dokładać do ognia. A to oznacza mniej opału do ogrzania domu i oszczędność miejsca niezbędnego do jego składowania.

WAŻNE! Do palenia w kominkach nie nadają się elementy drewniane, które były impregnowane, lakierowane lub pomalowane jakimkolwiek innym chemicznym preparatem.

Aby uzyskać jak największą wartość opałową drewna, należy je sezonować od roku do dwóch lat. Zaraz po ścięciu drewno ma w sobie od 50 do 70% wody, po sezonowaniu jego wilgotność spada do 15-20%. Drewno z dużą zawartością wody daje mało ciepła, źle się pali i dymi.

Sprawdź, jakie drewno kominkowe ma dużą wartość opałową i ładnie pachnie podczas spalania. Na opał do kominka, zużywa się w sezonie grzewczym od 5 do 15 m³ drewna, w zależności od wielkości ogrzewanych pomieszczeń, częstotliwości palenia i pogody. To dużo, dlatego kupując drewno do kominka, zastanów się nad wyborem gatunku, miejsca zakupu i składowania.

W zależności od gatunków drzew, drewno posiada różną wartość opałową. Pomijając jednak mogące wystąpić różnice, zakłada się, że sucha masa drewna (atro) posiada wartość opałową na poziomie aż 5,2 kWh/kg, co jest równe 19 MJ/kg. Dane przedstawione w tabeli 1 prezentują zależność pomiędzy wartością opałową drewna a jego stanem. Wynika z tego, iż wystarczy składowanie drewna przez jedno lato, aby jego wartość opalowa, w stosunku do wartości opalowej świeżo ściętego drewna, zwiększyła się o około 58%. Średnio przyjmuje się, że powietrznosuche drewno, po kilku latach składowania, zawiera około 20 % wody i ma wartość opałową około 4,0 kWh/kg.

Gęstość drewna jest cechą indywidualną dla danego gatunku drewna. W tabeli 2 przedstawione są dane dotyczące gęstości drewna niektórych gatunków drzew. Z przedstawionego zestawienia wynika powszechnie przyjęta zależność. Bardziej gęste jest drewno liściaste, natomiast mniejszą gęstość, a ty samym mniejszą wartość opałową, ma drewno iglaste. Optymalnym drewnem opałowym byłby więc, np. buk o wilgotności ok. 20%. Skąd wziąć jednak tak idealny opał?

Przygotowanie drewna.

Wycinka w lesie rozpoczyna się w grudniu i trwa około miesięcy. W tym czasie drwale przygotowują ścięte drewno do dalszej sprzedaży. Drewno opałowe cięte jest zazwyczaj w 1 – m bal (nadleśnictwa nie mają w swojej ofercie drewna łupanego). Drewno takie jest jednak mało atrakcyjnym materiałem opałowym (wilgotność 100 %). Aby w maksymalny sposób wykorzystać możliwości grzewcze kotła na drewno, aby załadować go paliwem jak najbardziej suchym. Drewno ścięte na początku roku kalendarzowego, pozostawione na balu i połupane dopiero tuż przed załadunkiem do kotła, nigdy nie będzie spełniać maksymalnych wymogów określonych dla drewna opałowego. Jego wilgotność, choć już nie 100 %, nadal będzie na wysokim poziomie.

W celu przyspieszenia procesu suszenia się drewna (odparowywania wody) powinno się świeżo ścięty materiał połupać (1 bal na minimum 4 szczapy). Łupanie drewna, dzięki nowoczesnym łuparkom, staje się zajęciem przyjemnym, niewymagającym ogromnej tężyzny fizycznej, a co najważniejsze umożliwia połupanie w ciągu 1 godziny ok. 4 – 5 mp drewna (wydajność łuparek, tak jak i tradycyjne łupanie za pomocą siekiery i klina, uzależniona jest od wydajności osoby łupiącej). Łuparki oraz piło-łuparki stają się coraz częściej integralnym i niezastąpionym wyposażeniem w kotłowniach opalanych drewnem kawałkowym. Rozdrobnione w trakcie łupania drewno zwiększa swą powierzchnię, przez którą następuje proces odparowywania wody. Aby wykorzystać w sposób maksymalny możliwości, jakie daje połupane drewno, otrzymane w procesie łupania szczapy należy poukładać w uporządkowany stos (ok. 1,5 m wysokości), a następnie przykryć go z góry (np. Folią) pozostawiając, pomiędzy ostatnimi szczapami na stosie, a „dachem” ok. 5 cm wolnej przestrzeni. Zadaszenie powinno być na tyle szerokie, aby nie tylko przykrywało stos, ale aby też wystawało po około 5 – 10 cm z każdej strony stosu. Ta przygotowane na początku roku kalendarzowego drewno, już jesienią tego samego roku może być traktowane jako prawie idealny materiał opałowy. Najlepszym rozwiązaniem byłoby jednak połupane drewna i sezonowanie go nie na bieżący okres grzewczy, lecz na rok następny. Drewno miałoby wówczas szansę osiągnąć około 20 % wilgotności.

Oszczędności!

Drewno o wilgotności ok. 20 % pozwala również na duże oszczędności finansowe. Związane jest to z faktem, iż wraz z redukcją wilgotności drewna, zwiększa się jego wartość opałowa. Przy zakupie pozwala to osiągnąć oszczędności sięgające około 30 – 40 % ogólnej masy drewna niezbędnej na jeden sezon.

Jeżeli więc nie jest możliwy zakup sezonowego drewna na bieżący okres grzewczy, opłacalne będzie zainwestowanie w kupno drewna, połupanie go i zmagazynowanie w odpowiedni sposób, tak aby za rok wykorzystywać już sezonowy opał o wysokiej wartości energetycznej. Leśnicy, instalatorzy, producenci kotłów, architekci, stowarzyszenia, instytucje i fundusze pro – ekologiczne – wszyscy twierdzą, że drewno jest paliwem z przyszłością. Drewno bowiem, wśród wielu zalet, jakie można by mu przypisać jako jedna z form biomasy, w przeciwieństwie do innych paliw, jest paliwem odnawialnym. Wykorzystanie drewna dla celów energetycznych poprawia u użytkowników zrozumienie i poszanowanie zasad ochrony środowiska. Przygotowanie i energetyczne wykorzystanie drewna oznaczać będzie coraz więcej nowych miejsc pracy w poszczególnych regionach Polski. Nowoczesne rozwiązania energetyczne wymuszają bowiem prawidłowe przygotowanie drewna w celu uzyskania efektywnego paliwa energetycznego. Tylko takie paliwo będzie mogło być paliwem przyszłości.

Czy się opłaci palić pelletem w kotłach retortowych?

Większą, porównywalną z węglem, wartość opałową mają bardzo ostatnio popularne pellety i brykiety, czyli sprasowane trociny i zrębki (pochodzące z odpadów) sprzedawane w postaci granulatu. W tym przypadku również musimy zadbać o miejsce do składowania opału. Do ogrzania domu o powierzchni około 100 m² potrzeba ich 3,5-5 t. Taki zapas zajmie 5-8 m³. Najmniej obsługi wymaga kocioł na pellety – musi być ładowany 1-2 razy w tygodniu. Do ogrzania domu jednorodzinnego potrzeba 3-5 ton pelletów rocznie.

Biorąc po rozwagę konieczność ogrzewania domu można rozważać zakup kotła na pellety (granulat wytwarzany z odpadów drzewnych). To paliwo łatwiejsze w transporcie, magazynowaniu i użyciu niż węgiel czy zwykłe drewno opałowe. Pellety spala się w kotłach ze specjalnymi palnikami i automatycznymi podajnikami paliwa. Są one nieco droższe od tych na węgiel, ale za to bardziej zautomatyzowane. Mają elektryczne zapalarki paliwa, systemy gaszenia płomienia i przepustnice powietrza sterowane automatycznie. Z pelletów powstaje niewiele popiołu, więc kocioł nie wymaga częstego czyszczenia, a odpowiednio duży zasobnik paliwa może sprawić, że nie trzeba go uzupełniać przez wiele dni. Korzystanie z kotła na pellety może być więc niemal tak wygodne jak z kotła na paliwo płynne.

Nowoczesne kotły retortowe na paliwa stałe należą obecnie do jednych z najbardziej ekonomicznych urządzeń wykorzystywanych do ogrzewania mieszkań. Istotnym udogodnieniem jest elektroniczne sterowanie procesu spalania oraz automatyczne podawanie paliwa do paleniska, które znacznie redukuje czynności obsługowe. Zapewne wielu ucieszy fakt, że uzupełnianie paliwa i usuwanie popiołu w tego typu kotłach przeprowadza się średnio raz na kilka dni. W przypadku wybranych modeli istnieje możliwość montażu programatora pokojowego z funkcją nastaw w cyklu tygodniowym, co zapewnia większy komfort oraz dodatkowe oszczędności dla domowników. Nowoczesna konstrukcja kotła wyposażona jest w podajnik ślimakowy i palnik retortowy co wymaga stosowania specjalnie konfekcjonowanego paliwa – najpopularniejszym jest węgiel o nazwie handlowej ekoret lub eko-groszek, lecz niektórzy producenci zapewniają, że w ich urządzeniach można spalać również pellety. Stosowanie pelletów w kotłach zaprogramowanych do spalania węgla jako paliwa podstawowego wiąże się zazwyczaj z potrzebą zmian nastaw sterownika elektronicznego. Tą czynność należy powierzyć przeszkolonemu serwisantowi.

Pellety znane u nas również pod angielską nazwą pellets to wysuszone, zmielone i następnie sprasowane pod wysokim ciśnieniem trociny, które pozyskiwane są z odpadów przemysłu drzewnego. Materiał użyty do ich produkcji jest całkowicie naturalny i nie zawiera żadnych domieszek substancji chemicznych. Gotowy produkt w postaci walcowatych granulek o przekroju 6-10 mm i długości 20-30 mm uważany jest za paliwo ekologiczne. Pellety są biomasą pochodzenia roślinnego, a więc przyjmuje się, że posiadają zerowy bilans emisji CO², ponieważ podczas ich spalania wydzielany jest dwutlenek węgla do atmosfery ale w ilościach nie większych niż rośliny pobrały podczas wzrostu. Warto dodać, że spalanie pelletu to znacznie mniejsza emisja lotnych związków siarki w porównaniu do węgla i produktów ropopochodnych. Kolejnym atutem na korzyść pelletu jest znikoma ilość wytworzonego popiołu, który dodatkowo może być wykorzystany jako pełnowartościowy nawóz mineralny. 

Pellety charakteryzują się odpornością na wilgoć oraz dobrymi właściwościami opałowymi, lecz nieco gorszymi niż węgiel. Wartość kaloryczna pellet wynosi średnio 18-19 GJ/tonę, podczas gdy dla węgla typu eko-groszek wynosi ona ok. 26 GJ/tonę. Z powyższych wyliczeń wynika, że eksploatacja kotłów retortowych w naszych warunkach jest najbardziej opłacalna przy stosowaniu węgla typu ekoret. Spalanie pellet może jednak stanowić atrakcyjną alternatywę dla ogrzewania elektrycznego, oleju opałowego, gazu ziemnego lub tradycyjnych kotłów węglowych.

Brykiet drzewny.

Regularny to blok sprasowanego materiału sypkiego i opcjonalnie lepiszcza. Jako materiał opałowy, wykonywany jest z mieszanki różnych palnych składników (np. trocin, torfu, miału, węgla drzewnego, słomy itp.), czasami z dodatkiem lepiszcza, sprasowanych pod ciśnieniem. Brykiety mogą mieć kształt odłamków o przekroju kołowym lub prostokątnym.

Brykiet drzewny to wysokokaloryczny materiał opałowy nowej generacji, wykonany z uprzednio rozdrobnionych, czystych trocin, wiórów oraz zrębków. W procesie produkcji wymienione surowce ulegają sprasowaniu pod wysokim ciśnieniem, bez najmniejszego nawet dodatku substancji klejących. O kształcie otrzymanego produktu decyduje rodzaj zastosowanej prasy brykietującej. Jednymi z najpopularniejszych są brykiety w kształcie kostki (RUF). Niska zawartość wilgoci i wysoka gęstość brykietu sprawia, że wartość opałowa brykietu jest wyższa niż drewna, a po spaleniu zostaje po nim jedynie niewielka ilość popiołu, (który można z powodzeniem wykorzystywać jako nawóz).

Znaczenie tego paliwa na krajowym rynku systematycznie wzrasta. Brykiet jest ceniony ze względu na swoje zalety: dużą gęstość, wysoką wartość energetyczną, niską emisję dwutlenku węgla, brak szkodliwych substancji, łatwość przechowywania i transportu oraz różnorodne zastosowanie. Jest sprzedawany najczęściej w 10 kg opakowaniach. Brykiet drzewny może być efektywnie spalany przede wszystkim w kominkach, jako substytut najwyższej jakości drewna.

Brykiet drzewny to duża gęstość i nie tylko!

Jego główną zaletą jest duża gęstość, dwa razy większa niż drewna. Ponadto łatwo się go przechowuje i nie ma problemu z dystrybucją jego na terenie kraju. Brykiet drzewny bez problemu można stosować w kotłowniach z automatycznym podawaniem paliwa. Posiada wysoką wartość opałową, która jest porównywalna z węglem kamiennym gorszej jakości.

Brykiet drzewny - ekologiczna i zdrowsza alternatywa.

Przede wszystkim brykiet drzewny produkuje się bez substancji wiążących, w związku z tym nie posiada substancji szkodliwych, a podczas jego spalania następuje niska emisja dwutlenku siarki i innych substancji szkodliwych. W trakcie spalania brykietu drzewnego powstaje mało popiołu, który również może zostać wykorzystany jako nawóz ekologiczny w naszych ogródkach. Przechowywać brykiet można nawet przez kilka lat, warunek jest jeden, by zachował swoje właściwości musi być składowany w suchych pomieszczeniach.

Drewno opałowe i kominkowe